In dit hoofdstuk geven we inzicht in het middelenkader voor de periode 2025-2029.
Tabel 3.1 Financieel middelenkader (min teken betekent nadeel)
De basis voor actualisatie van het middelenkader is het saldo van de Gemeentebegroting 2025 (GB25) en het meerjarenbeeld 2026-2028, zoals ook toegelicht is op pagina 7 van de GB25. De jaarschijf 2029 is nieuw ten opzichte van de Gemeentebegroting 2025: uitgangspunt voor deze jaarschijf is het begrotingssaldo 2028.
Bedragen x € 1.000
| A: | Financieel middelenkader | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 |
| 0 | Resultaat GB 2025 | € -3.191 | € -5.026 | € -393 | € 609 | € 1.882 |
| 1 | Algemene uitkering | € -14 | € 69 | € -348 | € -664 | € -732 |
| 2 | Actualisatie kapitaallasten | € 863 | € 300 | € 300 | € 300 | € 600 |
| 3 | Loon- en prijsindex 2025-2029 | € 9 | € -621 | € -1.038 | € -1.793 | € -2.371 |
| Verv. vac. strategisch adviseur org.ont. | € 0 | € 124 | € 124 | € 124 | € 124 | |
| 4 | Loon/prijscompensatie verbonden partijen | € 184 | € -103 | € -103 | € -103 | € -103 |
| 5 | Actualisatie winstneming grondexploitatie | € 99 | € 3 | € 10 | € 8 | € 0 |
| 6 | Actualisatie Vpb grondexploitaties | € -48 | € -31 | € -18 | € -12 | € -1 |
| 7 | Extra dividend Twence | € 125 | € 125 | € 125 | € 125 | € 125 |
| 8 | Stelpost legesopbrengst | € 0 | € 200 | € 200 | € 200 | € 200 |
| 9 | Actualisatie reserves | € 1.400 | € 800 | € 0 | € 200 | € 200 |
| Totaal Middelenkader | € -572 | € -4.160 | € -1.142 | € -1.007 | € -77 | |
| Waarvan structureel | € 1.959 | € -1.039 | € -1.305 | € -1.220 | € -276 | |
| Waarvan incidenteel | € -2.532 | € -3.121 | € 163 | € 213 | € 199 |
Toelichting financieel middelenkader
Resultaat Gemeentebegroting 2025
Uitgangspunt voor actualisatie van het middelenkader is het resultaat zoals opgenomen in de in november 2024 door de Raad vastgestelde Gemeentebegroting 2025 (GB25).
1. Algemene uitkering
De meicirculaire 2024 is de basis geweest voor het opstellen van de GB25. In de actualisatie van het middelenkader zijn de effecten van de september- en decembercirculaire 2024 verwerkt. De financiële gevolgen voor het middelenkader zijn beperkt. Uw raad is via raadsinformatiebrieven al over deze circulaires geïnformeerd.
Tweede tranche herijking Gemeentefonds
Er lopen nog verschillende onderzoeken naar de herijking van het gemeentefonds. De resultaten van die onderzoeken zijn (nog steeds) niet bekend. Toch heeft het kabinet besloten om verder te gaan met de tweede tranche van de herijking. Dit betekent voor Losser een flink nadeel voor de algemene uitkering. Hiermee houden we in dit middelenkader rekening.
2. Actualisatie kapitaallasten
Op basis van de restantkredietenlijst in de Gemeenterekening 2024 hebben we de kapitaallasten geactualiseerd voor 2025. Dit leidt in 2025 tot een voordelig resultaat op de afschrijvingen van ruim € 1,1 mln. In de begroting is al rekening gehouden met een voordeel van € 0,3 mln.
We werken aan een betere planning van investeringen. We verwachten dat we door een betere planning en daarmee ook een betere raming van rente en afschrijving een structureel voordeel in de begroting kunnen realiseren van € 0,3 mln.
3. Loon- en prijsindex 2025-2029
Vanaf 2025 is de verwachte stijging van de budgetten door loon- en prijsstijgingen centraal op een stelpost geraamd. We hebben de loon- en prijsindex geactualiseerd. Hieronder valt ook de actualisatie van de lonen en de Dienstverleningsovereenkomst met Enschede (DVO). In de actualisatie van de lonen is rekening gehouden met de nieuwe CAO. De vacature van strategisch adviseur organisatieontwikkeling vullen we niet in.
4. loon/prijscompensatie verbonden partijen
De bijdrage aan de verbonden partijen en gemeenschappelijke regelingen baseren we op de conceptbegrotingen. Deze zijn in de loop van april binnengekomen en moeten nog voor zienswijzen aan de gemeenteraad worden voorgelegd. Het in het middelenkader opgenomen bedrag is het bedrag dat we aanvullend op de reguliere loon- en prijscompensatie (opgenomen onder punt 3.) kwijt zijn.
Daarnaast levert het voordelig rekeningresultaat 2024 van verschillende verbonden partijen een incidenteel voordeel op van bijna € 0,2 mln.
5. Actualisatie winstneming grondexploitatie
De grondexploitaties zijn in de Jaarrekening 2024 geactualiseerd. Dat leidt voor de komende jaren ook tot een gewijzigde winstprognose. Van de winst wordt 50% toegevoegd aan de reserve, de rest valt vrij in het resultaat en is hier in het middelenkader verwerkt.
6. Actualisatie Vpb grondexploitaties
De Vpb vloeit vooral voort uit (de winst op) het grondbedrijf. De raming voor de te betalen Vpb is geactualiseerd, het resultaat is hier in het middelenkader verwerkt.
7. Extra dividend Twence
Na een lang en zorgvuldig proces is eind 2024 besloten om extra aandelen Twence te kopen. We ontvangen hiervoor extra dividend.
8. Stelpost legesopbrengst
In de inleiding hebben we al geconstateerd dat we in aanloop naar het opstellen van de GB26 extra maatregelen gaan treffen om het financieel kader meer robuust te maken. Zo zien we dat de kostendekkendheid van de leges in het fysieke domein met 26% (zie tabel kostendekkendheid in JR2024) laag is, ook in vergelijking met andere gemeenten. We zien hier nadrukkelijk een opdracht in, en nemen daarvoor nu al taakstellend € 200.000 per jaar in het perspectief op.
9. Vrijval reserve duurzaamheid, sociaal domein en overige reserves
Vanwege onzekerheid omtrent rijksmiddelen hebben we in de GB25 incidentele middelen opgenomen voor duurzaamheid. Hiermee voeden we de reserve duurzaamheid. De reserve omvat inmiddels € 1,6 mln. en daar komt de komende jaren nog € 2 mln. bij. In de Voorjaarsnota van het rijk is aangekondigd dat de rijksmiddelen gecontinueerd worden tot en met 2030. Daarmee kan in ieder geval de geraamde dotatie aan de reserve duurzaamheid van € 800.000 vervallen.
In 2025 voegen we € 1 mln. toe aan de reserve Sociaal Domein. De reserve is bedoeld om de pilots binnen het Sociaal Domein te bekostigen. Hier maken we nu een pas op de plaats en voegen € 300.000 minder aan deze reserve toe. Daarmee is nog steeds de voortgang van de pilots voor 2025 en 2026 geborgd. Wij merken daarbij nog op dat het Rijk naar aanleiding van het rapport van de commissie van Ark heeft toegezegd om gemeenten de tekorten op de jeugdzorg over 2023 en 2024 te compenseren. Wij verwachten dat dat in de septembercirculaire van dit jaar wordt verwerkt. In dat geval gebruiken wij een deel van deze middelen om de reserve Sociaal Domein weer aan te vullen.
We hebben ook al aangegeven dat het weerstandsvermogen onder druk staat. We gaan daarom nog eens kritisch naar onze (bestemmings)reserves kijken en verwachten daar in ieder geval een voordeel van € 300.000 uit te halen. Dit bedrag is als taakstellend in het perspectief verwerkt.
Eind april heeft het rijk de besluitvorming afgerond over de Voorjaarsnota. De effecten hiervan zien we terug in de meicirculaire 2025. De meicirculaire wordt in principe pas verwerkt in de GB26. Maar gelet op de impact van een aantal besluiten én de samenhang met ontwikkelingen met een structureel financieel effect (voor jeugd) is er net als vorig jaar voor gekozen om nu al te anticiperen op een aantal ontwikkelingen.
Hieronder schetsen we deze ontwikkelingen, het financieel effect en de gevolgen voor het middelenkader.
Bedragen x € 1.000
| B: | Ontwikkelingen uit Voorjaarsnota | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 |
| 1 | VJN2025 algemene mutaties | € 0 | € 991 | € 1.011 | € 1.028 | € 1.050 |
| 2 | VJN2025 mutaties Jeugd | € 500 | € 1.600 | € 1.500 | € -200 | € -200 |
| 2 | Stelpost Jeugd | € 0 | € -288 | € -320 | € 1.100 | € 1.100 |
| 2 | Vervallen stelpost extra middelen jeugd (uit GB25) | € 0 | € -459 | € -375 | € -375 | € -304 |
| 2 | Bijstelling indexatie Jeugd (agv Voorjaarsnota | € 0 | € 202 | € 416 | € 642 | € 882 |
| 3 | Vrijval stelpost rijk middelen Wmo | € 0 | € 75 | € 150 | € 225 | € 300 |
| Totaal | € 500 | € 2.121 | € 2.381 | € 2.420 | € 2.828 | |
| Waarvan structureel | € 500 | € 2.121 | € 2.381 | € 2.420 | € 2.828 | |
| Waarvan incidenteel | € 0 | € 0 | € 0 | € 0 | € 0 |
Bedragen x € 1.000
| C: | Beschikbare ruimte voor Ontwikkelingen (A+B) | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 |
| Totaal | € -72 | € -2.040 | € 1.239 | € 1.413 | € 2.751 | |
| Waarvan structureel | € 2.459 | € 1.082 | € 1.076 | € 1.200 | € 2.552 | |
| Waarvan incidenteel | € -2.532 | € -3.121 | € 163 | € 213 | € 199 |
Toelichting ontwikkelingen Voorjaarsnota rijk:
1. Algemene mutaties
De VNG is lang in gesprek geweest met het rijk over de gevolgen van het ravijnjaar. Het is alom bekend dat door een gewijzigde systematiek van de algemene uitkering gemeenten geconfronteerd worden met een flinke daling van de uitkering in 2026. In Losser gaat het om een daling van € 2 mln. tot € 3 mln. structureel. In de Voorjaarsnota heeft het rijk besloten hiervan een deel te compenseren. Het gaat dan om ongeveer €1 mln. extra.
2. Opvolging rapport Van Ark
In februari is een tweede rapport van de deskundigencommissie (commissie van Ark) over de stand van de hervormingsagenda Jeugd verschenen. De VNG heeft dit rapport en daarmee ook alle conclusies en aanbevelingen "van kaft tot kaft" omarmd. Een belangrijke conclusie waaraan het rijk niet voorbij kon gaan: gemeenten ontvangen structureel te weinig middelen voor de jeugdzorg. De compensatie van het rijk in de voorjaarsnota blijft echter flink achter bij de uitkomsten van het rapport "van Ark". In 2026 en 2027 ontvangen we extra geld, maar een deel hiervan was al gereserveerd (en door ons ook geraamd) en daarmee een sigaar uit eigen doos. Ook heeft het rijk alleen gekeken naar de periode tot 2028. Wat daarna gebeurt is ongewis. En waar wij in de berekening van de loon- en prijscompensatie, in lijn met de aanbevelingen van de deskundigencommissie, nog uitgingen van een hogere index voor jeugdzorg, daar heeft het rijk gekozen om dat niet te doen. In lijn met de keuze van het rijk (onder het motto "geen knaken, geen taken) hebben we de indexering in lijn gebracht met de vergoeding van het rijk. Dat levert een oplopen extra voordeel tot bijna € 0,9 mln. in 2029 op. We nemen daarbij een risico, maar gaan er van uit dat als bij een volgend rapport van de deskundigencommissie blijkt dat de middelen weer tekort schieten er alsnog compensatie komt.
Overigens is in de Voorjaarsnota van het rijk niets gezegd over compensatie voor de tekorten over de jaren 2023 en 2024. Voor Losser gaat dat om ongeveer € 1.3 mln. Hier verwachten we in de septembercirculaire meer duidelijkheid over.
3. Extra middelen Wmo
Vorig jaar leek het er al op dat het gemeenten gecompenseerd zouden worden voor de stijgende kosten van de Wmo door vergrijzing. De middelen waren wel gereserveerd, maar stonden bij het rijk op een stelpost. Volgens het toezichtskader van de provincie mochten deze middelen daarom niet in de GB25 worden geraamd. Nu worden deze middelen alsnog aan de algemene uitkering toegevoegd.