Losser, 27 september 2022
Voor u ligt de Programmabegroting 2023 (PB2023) van de gemeente Losser. Anders dan normaal heeft de raad dit jaar geen Voorjaarsnota vastgesteld. In die nota zouden de inhoudelijke en financiële piketpalen zijn geslagen voor de jaren 2023 t/m 2026. Nu dit niet is gebeurd, heeft de voorliggende Programmabegroting een ander, meer beleidsmatig karakter dan normaal.
In 2023 wordt, in overeenstemming met de reguliere Losserse p&c-cyclus, weer een Voorjaarsnota opgesteld.
Speerpunten voor de komende jaren
We zijn trots dat we een begroting vol ambitie kunnen presenteren. Met een afgewogen, maar robuust pakket voorstellen, verbeteren we het Losserse voorzieningen- en dienstverleningsniveau. De uitdagingen van deze tijd pakken we integraal op en samen met inwoners, bedrijven en organisaties gaan we aan de slag. Ook hebben we oog voor inwoners die het in deze tijd minder makkelijk hebben. Voor hen realiseren we treffende maatregelen om achteruitgang en (kinder)armoede te voorkomen en terug te dringen.
Iedereen kan meedoen
De gemeente Losser wil een inclusieve samenleving zijn waar alle inwoners volwaardig kunnen participeren. Met behulp van een lokale Inclusieagenda gaan we hier vol op inzetten. Het toegankelijk maken van gebouwen en openbare ruimte voor oudere inwoners of mensen met een beperking is een belangrijk onderdeel. We richten ons ook op participatie van onze jongste inwoners. Daarbij is kansengelijkheid in het onderwijs - naast nieuwe en frisse schoolgebouwen - van groot belang. Met de Losserse scholen willen we streven naar een goede start voor elk kind, waarbij een gezonde leefstijl, sport en cultuur van groot belang zijn. Daarom stellen we een hernieuwde visie op.
Inzetten op werk
We investeren in een duurzame oplossing om inwoners mee te laten doen via (vrijwilligers)werk in onze gemeente. Een van de doelen is het bevorderen van arbeidsdeelname. Een sterke sociale basis helpt problemen te voorkomen. Naast het maatschappelijk belang zal dit uiteindelijk ook leiden tot een daling van het aantal uitkeringen en daarmee financieel rendement opleveren.
Impulsverbetering dienstverlening
In de komende jaren investeren we in (verdere) verbetering van de dagelijkse en digitale dienstverlening aan al onze inwoners. Onze dienstverlening moet laagdrempelig en betrouwbaar zijn met ruimte voor contact. Ook geven we een impuls aan digitale dienstverlening: de huidige website van de gemeente Losser maakt plaats voor een dienstverleningswebsite. Daarmee kunnen meer diensten digitaal worden geregeld en organiseren we een toegankelijke dienstverlening voor alle inwoners. We bouwen hierbij verder op de recent vastgestelde visie op dienstverlening waarin is neergelegd wat inwoners, ondernemers en verenigingen belangrijk vinden.
Veiligheid/criminaliteit
Losser is een leefbare en veilige gemeente. Onze visie is: voorkomen waar het kan, optreden waar het moet. We werken aan het vergroten van de weerbaarheid en alertheid van onze inwoners en gemeenschap. Daarbij geven we extra aandacht aan onze jeugd, op straat, op school en bijvoorbeeld ook bij evenementen. We pakken door bij hen die voor overlast zorgen en de leefbaarheid in de wijken en dorpen aantasten. We staan voor een integrale aanpak op het zorg- en veiligheidsdomein, waarmee we vanuit een nauwe samenwerking datgene doen wat werkt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan buurtbemiddeling. Tot slot is ook ondermijning een belangrijk item. We willen dat inwoners zich veilig voelen in hun eigen omgeving en daarom focussen we op verschillende vormen van ondermijning, zoals handel in drugs, oververtegenwoordiging van bepaalde branches, (arbeids)uitbuiting en fraude.
Middelengebruik onder jongeren
Uit onderzoek blijkt dat blootstelling aan bijvoorbeeld alcohol en drugs tot schadelijke gevolgen kan leiden. In het bijzonder bij jongeren. Het is belangrijk dat de gevaren in de opvoeding van kinderen en in de lesprogramma's van scholen wordt besproken. Scholen en ouders hebben hierin een belangrijke rol. Het creëren van bewustwording en draagvlak in de samenleving is een belangrijke voorwaarde voor een succesvol beleid. We gaan mogelijkheden na om, samen met partners maar zeker met jongeren zelf, maatregelen te treffen om dit gebruik tegen te gaan.
Kwaliteitsimpuls in onze dorpen
Fijn kunnen wonen, werken en recreëren in onze dorpen is essentieel voor de leefbaarheid. Hiernaast zijn aantrekkelijke, levendige en economisch goed functionerende dorpscentra van belang. In 2023 wordt in De Lutte de ontwikkeling van het centrumplein uitgevoerd. Na het pitstopproject wordt voor de kernen Beuningen en Glane de visie geactualiseerd. Centrumontwikkeling Losser gaat een nieuwe fase in, met focus op de pleinen en De Brink. Daarnaast gaan we aan de slag met het sociaal-economisch herstructureringsprogramma Overdinkel.
Wonen
Wij zien maatschappelijke opgaven (huisvesting ouderen, jongeren, betaalbaar bouwen en houden) welke door de markt niet vanzelfsprekend worden vervuld. Daarom is onze inzet om het thema Wonen de komende jaren strategischer te benaderen. We zoeken naar nieuwe woningbouwlocaties, binnen en buiten de dorpen en versterken onze ambtelijke capaciteit om dit te realiseren.
Impuls recreatie, toerisme en cultuur
Ter versterking van de lokale economie geven we vanuit recreatie en toerisme een verdere impuls aan 'reuring' en vitaliteit in de gemeente Losser. Daarvoor stimuleren we evenementen en zetten we in op een zichtbare en toegankelijke cultuurhistorie die het verhaal van Losser vertelt, waarbij we onze profilering als Schatkamer van Twente versterken. Vanuit onze visie op vrije tijdseconomie en het verder bouwen aan de recreatieve infrastructuur, geven we een impuls aan de gemeente Losser als trekpleister. De vitaliteit van onze dorpskernen en de schoonheid van het buitengebied zijn twee pijlers om deze impuls verder aan te jagen. Hiervan profiteren 'toeristen' maar zeker ook onze eigen inwoners en ondernemers. De toeristische sector is voor Losser de sector van de toekomst.
Duurzaamheid
We leven in de gemeente Losser in een prachtig landschap. Om al dat moois in onze omgeving te kunnen behouden, is het cruciaal dat we stappen zetten om te vergroenen en te verduurzamen. De extreme droogte en stijgende (energie)prijzen van dit jaar, onderstrepen het belang voor mens en natuur dat een aanpak voor klimaat dringend en noodzakelijk is. Dit is de reden dat wij in 2023 en daarna met volle energie ons willen inzetten voor het inrichten van een professioneel energieloket, waar inwoners geholpen worden met verduurzamen en met het aardgasvrij maken van hun woning. Daarnaast nemen we bij plannen in de openbare ruimte maatregelen mee om alvast voorbereid te zijn op de extreme weersomstandigheden van de toekomst.
Inwonerparticipatie
De grote uitdagingen in de samenleving vragen om meer lef en ambitie in onze samenwerking met inwoners, bedrijven en organisaties. Daarom zetten we in op de doorontwikkeling van inwonerparticipatie. We willen bestaande instrumenten versterken en nieuwe instrumenten en participatie-vormen ontwikkelen. Denk aan een burgerpeiling. Daarnaast is het nodig om energie te steken in opleiding en training in onze eigen ambtelijke organisatie, raad en college. We moeten het samen doen. Met meer en betere mogelijkheden voor inwonerparticipatie, dragen we actief bij aan het herstel van vertrouwen in de politiek.
Financieel
Met deze begroting presenteren wij een reëel en structureel sluitend meerjarig perspectief. Een financieel gezonde gemeente is voor toekomstige uitdagingen van groot belang. Met deze begroting leveren we hieraan onze bijdrage, we anticiperen op de grote opgaven die op ons afkomen. Tegelijkertijd geven we een flinke impuls aan onze ambities.
Voor de jaren 2023 en 2026 worden tekorten geraamd van respectievelijk € 559.000 en € 368.000, de jaren 2024 en 2025 sluiten met een overschot van € 36.000 en € 1.663.000. Daarbij dient bedacht te worden dat de tekorten een incidenteel karakter hebben en daarmee ook incidenteel kunnen worden gedekt.
Zoals hiervoor gesteld is voor alle jaren sprake van een reëel en structureel sluitend financieel perspectief. Dat betekent dat alle structurele lasten ook gedekt zijn door structurele baten. Voor het te voeren financieel begrotingsbeleid is het structureel evenwicht van belang. Dit criterium is ook de invalshoek voor de beoordeling van onze begroting door de toezichthouder (gedeputeerde staten). In hoofdstuk 1.1 “Financieel perspectief” analyseren we het begrotingsresultaat.
De Losserse financiële huishouding is dermate robuust (denk aan de verwachte weerstandsratio: 10,2 per eind 2023), dat dit alleszins acceptabel is. De voorstellen uit de voorliggende begroting betekenen een kwaliteitsimpuls voor de gemeentelijke voorzieningen en een verbetering van het niveau van dienstverlening voor 2023 en volgende jaren. De incidentele dekking uit de algemene middelen is dan ook gerechtvaardigd. Er staat ook ontwikkelingen op stapel, die de komende jaren een beroep doen op onze financiën. Denk hierbij aan de plannen voor de Aloysiuslocatie en op het gebied van onderwijshuisvesting. Hoogstwaarschijnlijk worden gemeenten binnenkort verantwoordelijk voor de renovatie van schoolgebouwen. De financiële consequenties van deze ontwikkelingen betrekken wij bij de Voorjaarsnota.
In de voorliggende begroting is uitgegaan van de volgende gebruikelijke uitgangspunten (bestaand beleid):
1) verwerking van de financiële effecten van de meicirculaire 2022;
2) Voor de riool- en reinigingsheffing is sprake van 100%-kostendekking.
3) indexatie van de algemene belastingen (onroerende zaak-, woonforensen-, toeristenbelasting) voor loon- en prijsstijgingen.
Uitgaande van de indexaties uit het Centraal Economisch Plan van het CPB voor 2023 en 2022 (stijgingen in werkelijkheid hoger dan oorspronkelijk door CPB ingeschat) komt de stijging van de Losserse belastingtarieven voor 2023 uit op 6,54%. Hoewel deze lastenstijging conform de bestaande berekeningssystematiek tot stand komt, realiseren wij ons dat deze lastenstijging, met name voor degenen met een beperktere draagkracht, problematisch kan zijn.
Wij zijn van mening dat een lagere verhoging van de tarieven dan de index niet gewenst is. Dit om de volgende redenen:
Wij zijn niet blind voor de gevolgen van de huidige inflatie, energiearmoede, de asielcrisis of andere moeilijkheden die onverwachts op onze inwoners afkomen. Daarom zetten we in op een ondersteuning op maat, die degenen bereikt waar de nood het hoogst is. Het kan zijn dat deze ontwikkelingen leiden tot financiële consequenties: zodra we hierover (meer) helderheid hebben, komen wij terug bij de raad. Hoogstwaarschijnlijk leidt dit voorstel tot financiële consequenties: zodra we hierover (meer) helderheid hebben, komen wij terug bij de raad.
Het kabinet heeft recent de plannen kenbaar gemaakt op het terrein van de stikstofaanpak. Die plannen hebben grote gevolgen voor onder andere de landbouwsector. Met name ook in die gemeenten waar sprake is van Natura 2000 gebieden. Dat geldt zeker voor onze gemeente. De discussie over het pakket maatregelen is in volle omvang gaande. Ons college volgt de ontwikkelingen nauwgezet. Wij verwachten dat de verdere uitwerking van de kabinetsplannen en de gebiedsgerichte aanpak door de provincie leidt tot een intensivering van de gemeentelijke beleidsmatige inzet. In dit stadium is dat nog onvoldoende om concreet te ramen. Wij wachten de landelijke en provinciale ontwikkelingen af en zullen bij de Voorjaarsnota, of zoveel eerder als nodig is, voorstellen welke additionele personele inzet nodig zal zijn.
Tenslotte
We schatten in dat het maatregelenpakket uit de begroting realiseerbaar is. Ondanks ons ongeduld om resultaten te boeken, kan niet alles in één keer worden opgepakt. Fasering is nodig. We gebruiken dan ook deze raadsperiode om onze ambities te kunnen realiseren. Natuurlijk spelen financiële overwegingen een rol voor deze fasering. Daarnaast hebben we ook te maken met krapte op de arbeidsmarkt. Het is niet vanzelfsprekend dat we, in deze markt, het juiste personeel ook feitelijk kunnen aantrekken.
Wij staan in de startblokken om onze ambities te gaan realiseren, in het belang van inwoners, bedrijven en organisaties. We zien uit naar een constructieve dialoog hierover met de gemeenteraad.