1. Financieel perspectief
De Programmabegroting wordt opgesteld:
a) met als uitgangspunt de besluitvorming van de raad over de Programmabegroting 2022 en de Bestuursrapportage 2022
b) met verwerking van de mutaties als gevolg van de meicirculaire 2022.
c) met actualisering van prijs- en loonindex.
1.1. Financieel perspectief
In deze paragraaf schetsen we het financiële beeld van voorliggende Programmabegroting 2023.
Begrotingsbeeld
In het schema hieronder is het financiële deel van de begroting in een schema vervat.
Tabel 1
| Nr. | Onderdeel | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 |
| 1 | Resultaat Programmabegroting 2022 | 249 | -68 | -59 | 7 |
| 2 | Resultaat Bestuursrapportage 2022 | 1.334 | 1.718 | 1.827 | 240 |
| Begrotingssaldo na bestuursrapportage | 1.584 | 1.650 | 1.767 | 247 | |
| 3 | Financiële ontwikkelingen | 1.199 | 998 | 1.477 | 1.020 |
| 4 | Nieuwe prioriteiten / investeringen | -3.341 | -2.612 | -1.581 | -1.635 |
| Begrotingssaldo 2023 tot en met 2026 | -559 | 36 | 1.663 | -368 |
Verklaring van de bedragen in de tabel:
Ad 1 en 2: Uitgangspunt zijn de door de gemeenteraad vastgestelde begroting 2022 en Bestuursrapportage 2022.
Ad 3: dit zijn de financiële ontwikkelingen die zich na het vaststellen van de bestuursrapportage hebben voorgedaan. In het vervolg van deze memo gaan we hier nader op in.
Ad 4: het betreft de financiële verwerking van de ‘collegeproriteiten’. De voorgestelde prioriteiten zijn in de begroting 2023, paragraaf 1.3 opgenomen en toegelicht. Hier wordt naar verwezen.
Nadere toelichting op 3) 'Financiële ontwikkelingen'
Na het vaststellen van de bestuursrapportage hebben de volgende financiële ontwikkelingen zich nog voorgedaan:
Tabel 2
| Nr. | Verklaring financiële ontwikkelingen | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 |
| 1 | Gemeentefonds | 2.676 | 2.676 | 2.676 | 2.676 |
| 2 | Rijksbijdrage Jeugd | 0 | 0 | 0 | 0 |
| 3 | Loon- en prijscompensatie | -1.016 | -1.016 | -1.016 | -1.016 |
| 4 | Kosten treasury | -25 | -25 | -25 | -25 |
| 5 | Extra loonstijging Sociaal Domein | -90 | -90 | -90 | -90 |
| 6 | Uitbreiding college | -50 | -50 | -50 | -50 |
| 7 | Verbonden partijen | -122 | -122 | -122 | -122 |
| 8 | Overig | -174 | -374 | 104 | -352 |
| Totaal | 1.199 | 998 | 1.477 | 1.020 |
Ad 1: in de raadsinformatie naar aanleiding van de zogenoemde meicirculaire (19 juli 2022) zijn de financiële effecten van de circulaire doorgerekend. In de Bestuursrapportage 2022 was deels al op deze effecten geanticipeerd. De in dit schema gepresenteerde financiële effecten zijn het restant, na aftrek van de effecten uit de bestuursrapportage.
Ad 2: het college stelt voor om er in de begroting 2023 vanuit te gaan dat de uitspraak van de arbitragecommissie (‘Commissie der Wijzen’) door het rijk zal worden geëerbiedigd. Het rijk heeft aangegeven dat gemeenten hier op mogen vertrouwen. Ook gedeputeerde staten (de financieel toezichthouder) heeft de juistheid van dit uitgangspunt onderschreven.
Ad 3: in de meerjarige gemeentefondsuitkering is rekening gehouden met een compensatie voor de stijging van lonen en prijzen. Het is dan ook nodig om dit eveneens aan de lastenzijde te doen.
Ad 4: door het stijgende renteniveau nemen de financieringslasten op termijn toe.
Ad 5: Ten gevolg van loonontwikkelingen bij zorgaanbieders, die de reguliere indexering overtreffen, is het nodig om de budgetten aan te passen. In hoeverre deze aanpassing toereikend is, is nu niet met zekerheid te zeggen. De Bestuursrapportage 2023 is hiervoor het eerste ijkmoment.
Ad 6: in de onderhandelingen voor een nieuw collegeakkoord is besloten om de formatie van wethouders met 0,5 fte uit te breiden.
Ad 7: betreft de financiële vertaling van de voorgelegde begrotingen 2023 van de verbonden partijen.
Ad 8: Is de resultante van diverse kleinere effecten. Een belangrijke component hiervan wordt veroorzaakt door een actualisering van de verdeelsystematiek van de overheadkosten. Verwezen wordt naar de toelichtingen in het programmadeel (hoofdstuk 2) van de voorliggende begroting.
1.2. Verloop incidenteel en structureel saldo
Vertrekpunt van tabel 3 is de regel 'Begrotingssaldo 2023 tot en met 2026' uit tabel 1.
Tabel 3, Structureel en incidenteel begrotingssaldo
| Saldoverloop (bedragen x € 1.000) | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 |
| Begrotingssaldo PB2023 | -559 | 36 | 1.663 | -368 |
| Af: Saldo incidentele baten en lasten | -3.012 | -3.316 | -2.354 | -866 |
| Structureel saldo financieel perspectief PB2023 | 2.453 | 3.352 | 4.017 | 499 |
Toelichting:
Het BBV schrijft voor dat de meerjarenraming in de begroting ook een overzicht bevat van de geraamde incidentele baten en lasten per programma. Dit overzicht is opgenomen in hoofdstuk 4.5. Het saldo van incidentele baten en lasten is van belang. Dit om aan te kunnen tonen dat zowel op de korte als de lange termijn geen structurele lasten worden gedekt met incidentele baten. Dit blijkt uit de regel 'Structureel saldo financieel perspectief' in de tabel hier boven.
Het is belangrijk dat het financieel meerjarenperspectief structureel en reëel sluit. Incidentele uitgaven kunnen en mogen worden gedekt uit incidentele middelen, zoals bijvoorbeeld de reserves, maar structurele (lees: jaarlijks terugkerende) lasten moeten worden gedekt door structurele middelen. Dit wordt tot uitdrukking gebracht in het structureel saldo van de begroting. Dit structurele saldo is ook voor de provincie van belang in het kader van het Interbestuurlijk toezicht (IBT) en dient positief te zijn.
Voor de jaren 2023 en 2026 wordt een tekort geraamd van respectievelijk € 559.000 en € 368.000, de jaren 2024 en 2025 sluiten met een overschot van achtereenvolgens: € 36.000 en € 1.663.000. Daarbij dient bedacht te worden dat de tekorten een incidenteel karakter hebben en daarmee ook incidenteel kunnen worden gedekt.
Daarentegen is voor alle jaren sprake van een reëel en structureel sluitend financieel perspectief. Dat betekent dat alle structurele lasten ook gedekt zijn door structurele baten. Voor het te voeren financieel begrotingsbeleid is het structureel evenwicht van belang. Dit criterium is ook de invalshoek voor de beoordeling van onze begroting door de toezichthouder (gedeputeerde staten).
De Losserse financiële huishouding is dermate robuust, dat dit alleszins acceptabel is. De voorstellen uit de voorliggende begroting betekenen een kwaliteitsimpuls voor de gemeentelijke voorzieningen en een verbetering van het niveau van dienstverlening voor 2023 en volgende jaren. De incidentele dekking uit de algemene middelen is dan ook te rechtvaardigen.
1.3 Van collegeakkoord naar collegeprioriteiten
In dit hoofdstuk zijn, naast de wettelijke verplichtingen, de ambities uit het coalitieakkoord vertaald naar de prioriteiten van het college. De daaruit voortvloeiende wijzigingen in de begroting zijn in dit hoofdstuk nader toegelicht.
Exploitatie programma Fysiek
Fe1 Revitalisering bedrijventerreinen
Losser streeft naar een krachtig, duurzaam en toekomstbestendig ondernemersklimaat. Onze bedrijventerreinen spelen hierin een belangrijke rol. Grote en urgente opgaven zoals circulaire economie, energie en klimaat en digitalisering hebben de komende jaren ruimtelijke effecten op de bedrijventerreinen. Om een gerichte strategie te ontwikkelen op het toekomstbestendig maken van onze bedrijventerreinen is een onderzoek nodig. Het onderzoek zal inzicht opleveren waar en hoe we het beste sturen op revitalisering en toekomstbestendigheid van de bedrijventerreinen.
Fe2 Positionering gemeente Losser
We bouwen aan het onderscheidend karakter van de gemeente Losser door verbinding te maken tussen toerisme, cultuur en erfgoed en de 'Schatkamer van Twente'. We zorgen dat inwoners, ondernemers en organisaties zich herkennen, verbonden voelen en gebruik maken van de Schatkamer van Twente. Dit doen we onder andere door op zoek te gaan naar de verhalen van de inwoners en ondernemers. Deze verhalen spelen een belangrijke rol in de positionering van de gemeente Losser als Schatkamer van Twente.
Fe3 Aanjagen uitvoering klimaatakkoord
We leven in de gemeente Losser in een prachtig landschap. Om dit moois te behouden voor onze en de komende generaties is het cruciaal dat we vergroenen en verduurzamen. Volgens de Raad voor het Openbaar Bestuur heeft de gemeente Losser jaarlijks € 800.000 nodig om alle 26 taken uit het klimaatakkoord uit te voeren. We reserveren de benodigde middelen voor personele inzet incidenteel, vooruitlopend op de verwachte rijksbijdrage. Gezien de krapte op de arbeidsmarkt verwachten we in 2023 de vacatures geleidelijk, gedurende de loop van het jaar, in te kunnen vullen. Daarmee is het verantwoord om delen van het budget voor 2023 te reserveren voor gerelateerde onderwerpen, namelijk het opstellen van het beleidsplan circulaire economie (€ 30.000), het opstellen van een mobiliteitsvisie (€ 30.000) en de initiële vulling van het Energiefonds (€ 250.000).
Fe4 Beleidsontwikkeling circulaire economie
Losser heeft een duurzaamheidsvisie: ‘Toekomstvisie Duurzaam Losser 2040’. Deze heeft vier inhoudelijke pijlers, waarvan circulaire economie er een is. De kerndoelen die Losser wil behalen op het gebied van circulaire economie in 2040 zijn: het beperken van het gebruik van grondstoffen, het hergebruik stimuleren en een nieuw economisch systeem stimuleren van in bruikleen geven van producten, recyclen en weer opnieuw op de markt brengen. Hiervoor wordt het beleidsplan circulaire economie opgesteld.
Fe5 Duurzaam en Veilig Vervoer
Bereikbaarheid is voor Losser, gezien de ligging en het belang bij regionale voorzieningen en werkgelegenheid, essentieel. Een belangrijke uitdaging op dit vlak vormt de transitie naar een duurzaam mobiliteitssysteem. Dit vraagt om een andere kijk op autogebruik, het stimuleren van gebruik van openbaar vervoer en fiets en de onderlinge aansluitingen. Naast een goede bereikbaarheid, betere verbindingen en een goede ontsluiting, spant de gemeente Losser zich in om deelgebruik van fietsen, auto’s en scooters mogelijk te maken. Ook verkeersveiligheid is hierbij een belangrijk thema dat we bij de ontwikkeling betrekken. We willen een toekomstbestendige, duurzaam en veilig bereikbare gemeente Losser. Het beleidsplan mobiliteit beschrijft daarvoor de kaders.
Fe6 Lossers energiefonds (energiearmoede)
Juist voor hen die het niet of moeilijk zelf kunnen betalen hebben we extra aandacht. We richten het Lossers Energiefonds op om concrete verduurzamings- en inkoopacties te betalen voor deze doelgroep (zowel eigenaren als huurders). Dit fonds wordt eenmalig gevuld met € 250.000 en moet in de jaren daarna worden voorzien van middelen via duurzame projecten of via dividend uit (nieuwe) aandeelhouderschappen.
De komende jaren maken we stappen voorwaarts op het gebied van een groene toekomst. We zetten fors in op het informeren van inwoners en het stimuleren en faciliteren van initiatieven. Een Energieloket is voor het realiseren van een verduurzamingsslag onmisbaar. We willen een goed functionerend Energieloket met voldoende instrumenten om meters te maken (denk aan renteloze duurzaamheidsleningen) en met medewerkers die out-of-the-box denken om inwoners te helpen die het even zelf niet kunnen.
Fe7 en Fe8 'Groene' boa
Onze boa’s verrichten essentieel werk in de openbare ruimte en in de aanpak van de Losserse leefbaarheid- en veiligheidsvraagstukken. Ook in het buitengebied staat de leefbaarheid en veiligheid onder druk, bijvoorbeeld door drugslabs, dumpingen van (chemisch) afval of diefstal van landbouwmachines. We zetten een ‘groene’ boa specifiek in op taken gerelateerd aan het behoud en het versterken van de Losserse natuur en het landschap (aanpak van illegale houtkap, verstoring van nesten en dumpingen van afval). Dit zijn activiteiten waarop onze huidige Boa’s niet bevoegd zijn handhavend op te treden. In het kader van oppakken en doorpakken kunnen we met deze Boa domein II en in samenwerking met onze andere toezichthouder vaker het strafrechtelijke spoor naast de bestuursrechtelijke handhaving inzetten.
Fe9 en Fe10 Tijdig afdoen meldingen openbare ruimte
Bij de ontwikkeling van de dienstverleningsvisie zijn inwoners bevraagd over verbeterpunten. Daaruit kwam als grootste wens naar voren de afhandeling van meldingen in de openbare ruimte. De oorzaak is een structureel tekort aan ambtelijke capaciteit voor het adequaat, tijdig en naar tevredenheid van inwoners afhandelen van deze meldingen. Met structurele uitbreiding van de capaciteit kunnen we de afhandeling optimaliseren, waarbij het accent komt te liggen op de taakvelden ‘verkeer en mobiliteit’ en ‘speeltoestellen en speelondergronden’.
Fe11 Opstellen nieuwe wegenlegger
Voor het opstellen van een nieuwe wegenlegger is externe ondersteuning nodig, aangezien dit specifieke inbreng en kennis vereist.
Fe12 Opstellen nieuwe gemeentelijke vastgoednota
De huidige vastgoednota is vastgesteld in 2014. Een aantal zaken die hierin genoemd worden zijn niet meer actueel. Het is de bedoeling om te komen tot een nieuwe vastgoednota waarin zaken als verduurzaming, huidige wet- en regelgeving en andere ontwikkelingen benoemd worden.
Voor het opstellen van een nieuwe gemeentelijke vastgoednota is externe ondersteuning nodig, aangezien dit specifieke inbreng en kennis vereist.
Fe13 Digitaal cultuurhistorische waardenkaart
Een cultuurhistorische waardenkaart geeft een overzicht van cultuurhistorisch erfgoed. Het is een praktisch toepasbaar instrument waar de gemeente gebruik van maakt bij de uitvoering van de Omgevingsvisie, planologie en erfgoedbeheer. Dit instrument komt mede tot stand door middel van een proces waarbij lokale kennis over het landschap en, historische bebouwing wordt opgehaald en vastgelegd.
Fe14 Visie Vrijetijdseconomie NOT
Het opstellen van een visie op vrijetijdseconomie biedt een specifiek kader voor Noordoost Twente, om een verdere impuls te geven aan de ontwikkelingen in de sector. Als Losser dragen wij hieraan ons deel bij aangezien het positief bijdraagt aan de ontwikkelingen rondom vrijetijdseconomie binnen onze gemeente.
Fe15 Drielandsteen
De ontwikkeling van het gebied rondom de Drielandsteen en de afstemming met de Duitse buurgemeente is volop gaande. Bij de Voorjaarsnota 2021 is hiervoor € 30.000 beschikbaar gesteld. Het beschikbare bedrag was gebaseerd op de inschatting dat de benodigde gronden kunnen worden verworven met de bestemming ‘natuur’. Bij nadere uitwerki en taxatie blijkt dat dit niet mogelijk is en uitgegaan dient te worden van een hogere waarde.
Fe16 Onderzoek toekomstbestendige storings- en piketdienst Servicebedrijf
Sinds geruime tijd verzorgt het Servicebedrijf de storings- en piketdienst in de openbare ruimte. Denk daarbij aan gladheidsbestrijding en plaagdierenbestrijding. In de afgelopen jaren hebben zich diverse ontwikkelingen voorgedaan. Vanuit een oogpunt van doelmatigheid vinden wij het zinvol ons te laten adviseren of we de huidige storings- en piketdienst doelmatig hebben georganiseerd, meer in het bijzonder gaat het om de taken die onregelmatig voorkomen.
Fe17 en Fe18 Stimuleren ambitie Wonen
Vanwege extra aandacht voor maatschappelijke opgaven (huisvesting ouderen, jongeren, betaalbaar bouwen en houden) welke door de markt niet vanzelfsprekend worden vervuld, is extra formatie gewenst omdat dit vraagt om een meer strategischer benadering dan enkel het begeleiden van plannen van derden. Tevens zetten we daarmee in op het ontwikkelen van een instrumentarium om de ambities uit het coalitieakkoord met betrekking tot de verdeling van woningen te realiseren.
Fe19 Sociaaleconomische structuurversterking Overdinkel
Voor Overdinkel wordt een programma ontwikkeld om de sociaal-economische structuren structureel te versterken. We willen hiertoe een gedegen onderzoek doen, waarna we vervolgens inzetten op initiatieven en ontwikkelingen die er daadwerkelijk toe doen en welke leiden tot toekomstige verbeteringen met betrekking tot het leefbaarheidsvraagstuk.
Fe20 Groen Blauwe diensten
Wij staan positief tegenover groene en duurzame ontwikkelingen in het buitengebied en dragen bij aan nieuwe initiatieven, onder andere door budget beschikbaar te stellen voor Groen Blauwe diensten voor landschapsonderhoud en aanleg van nieuw groen in het buitengebied. Denk hierbij aan Stichting Broez of het vullen van de pot Groen Blauwe Diensten om landschapsonderhoud en nieuw groen in het buitengebied ook financieel tegemoet te komen. Behoud van landschapselementen moet immers lonen. In 2023 stellen we een visie op en verkennen we de mogelijkheden van cofinanciering voor de periode na 2023.
Fe21 Visie recreatie en toerisme
In Noordoost Twents verband gaan we aan de slag met vrijetijdseconomie, maar ook specifiek lokaal willen we recreatie en toerisme binnen onze gemeente stimuleren. Samen met de sector ontwikkelen we een nieuwe visie en onderzoeken welke initiatieven, acties en ontwikkelingen het meeste effect sorteren.
Fe22 Actieprogramma recreatie en toerisme
In afwachting van de totstandkoming van de visie op recreatie en toerisme willen we het huidige actieprogramma behouden. We reserveren hiertoe in 2023 middelen in afwachting van de vervolgstappen op dit gebied.
Fe23 Stimuleren breder aanbod evenementen
Overheidsbijdragen werken als katalysator voor andere geldgevers. We willen onze subsidies dan ook inzetten om een stimulans te geven aan verbreding van het aanbod. Ervan uitgaande dat deze andersoortige evenementen, zoals bijvoorbeeld het Lutterzand Literair en Groond, blijven bestaan ondersteunen we een breder aanbod van evenementen.
Investeringen programma Fysiek
Fi1 Kwaliteitsimpuls de Lutte - ontwikkeling centrumplein
Een goede omgevingskwaliteit is essentieel voor de leefbaarheid. Naast het woonklimaat, maatschappelijke voorzieningen en een kwalitatief hoogwaardige fysieke ruimte, worden hieronder ook aantrekkelijke, levendige en economisch goed functionerende dorpscentra verstaan. In de Lutte komt dit onder andere tot uiting in het programma ‘Kwaliteitsimpuls de Lutte’. De ontwikkeling van een centrumplein is een belangrijk onderdeel hiervan. Op 8 maart 2022 heeft de raad de ontwerpvisie voor het centrumplein vastgesteld. In het Raadsvoorstel is tevens de investeringsopgave en de reeds beschikbare financiële dekking inzichtelijk gemaakt en is aangegeven dat de ontbrekende dekking als investeringsvoorstel bij deze programmabegroting wordt aangeboden.
Fi2 Verkeerskundige herinrichting Enschedesestraat fase II
Het betreft het 'naar voren halen' van het krediet om subsidie/ cofinanciering mogelijk te maken voor fase II van de Enschedesestraat. Het bestaande krediet is al meerjarig gevraagd in de Voorjaarsnota van 2021.
Fi3 Vervangen marktkasten in verband met veiligheid
Het betreft hier middelen voor de vervanging van marktkasten, een elektriciteitskast en evenementenkasten in Losser en Overdinkel. De kasten moeten tijdig vervangen worden, zodat de veiligheid gegarandeerd blijft. De afschrijvingstermijn voor deze kasten is reeds verstreken en de vervanging hiervan is niet meegenomen in de reguliere begroting.
Fi4 Vervanging openbare verlichting
Conform het collegebesluit van 17 november 2017 worden jaarlijks de noodzakelijke vervangingskredieten gedurende de jaren t/m 2027 opgenomen. Jaarlijks gaat het om een bedrag van € 200.000.
Fi5 Aloysiuslocatie
We streven naar vitale kernen met de nodige reuring. Naast het woonklimaat, maatschappelijke voorzieningen en een hoogwaardige fysieke ruimte, worden hieronder ook aantrekkelijke, levendige en economisch goed functionerende dorpscentra verstaan. In de kern Losser wordt hiertoe, op basis van de in 2017 vastgestelde visie ‘Parapluplan centrum Losser’, middels drie ‘sporen’ gewerkt aan een samenhangend uitvoeringsprogramma. Dit zijn de sporen: vastgoed, openbare ruimte en dienstverlening/gastvrijheid. Onder vastgoed valt onder andere de ontwikkeling van de ruimtelijke aandachtsgebieden zoals verwoord in het Parapluplan. De ontwikkeling van de Aloysiuslocatie is één van deze aandachtsgebieden en kan een belangrijke bijdrage leveren aan de verdere transformatie van het centrum van Losser naar een 'belevingscentrum' door de cultuurhistorische waarde van het oude schoolgebouw te koppelen aan nieuw gebruik met een grote sociaal-maatschappelijke meerwaarde voor het centrum.
In het volgende overzicht staan de budgetten die de raad in 2022 en in de voorliggende begroting (zie paragraaf 4.6) beschikbaar heeft gesteld of, met vaststelling van voorliggende begroting, nog gaat stellen.
Op dit moment vindt onderzoek plaats naar de benodigde investeringen voor de Aloysiuslocatie. Wij verwachten u bij de Voorjaarsnota 2023 inzicht te kunnen verschaffen in de investeringsopgave.
Exploitatie programma Sociaal
Se1 Inclusie
Nederland heeft met het ondertekenen van het VN verdrag voor de rechten van personen met een handicap zichzelf verplicht gesteld om beleid met betrekking tot inclusie te formuleren. Lokaal vertalen we dit in een inclusieagenda, waarin we voor de komende jaren de thema’s benoemen en prioriteiten stellen. Naast deze Inclusieagenda geven we een impuls aan het toegankelijk maken van openbare ruimte voor mensen met een beperking (infrastructuur en gebouwen). Met de toenemende vergrijzing zal het aandeel inwoners met een beperking oplopen. Denk hierbij aan lichamelijke, visuele, mentale beperkingen (zoals dementie). Wij vinden het belangrijk dat iedereen mee mag doen, ongeacht leeftijd, afkomst of beperkingen. In het kader van inclusie faciliteren we onder andere het vergroten van de toegankelijkheid. Momenteel loopt er een samenwerking met MKB Nederland en Ongehinderd om de check bij ondernemers te doen, waarbij de kosten deels door MBK worden gedragen, deels gemeenten. De toegankelijkheid van winkels en uitgaansgebieden wordt in kaart gebracht en ondernemers worden geholpen aan een erkend basisniveau toegankelijkheid. Alle ondernemers in de gemeente Losser krijgen de kans om hierbij aan te sluiten. Hierbij wordt gelet op toegankelijkheid voor rolstoelers, maar ook voor mensen die slechtziend, slechthorend of slecht ter been zijn.
Se2 Zorg op maat bij 18-/18+
Jeugdigen ervaren zeer regelmatig geen vlotte overgang naar vervolgzorg, wanneer ze 18 jaar worden. Door de inzet van de consulent 18-/18+ zorgen we voor continuïteit van de ondersteuningsinzet, zorg op maat, het voorkomen van escalatie en een tijdige financiering vanuit de juiste wetgeving. De inzet van de 18-/18+ consulent draagt tevens bij aan het verlagen van de kosten vanuit de Participatiewet, Jeugdwet en Wmo 2015. De pilot hieromtrent heeft ons deze inzichten gegeven. Naast de inhoudelijke meerwaarde, verdient de inzet van de consulent 18-/18+ zichzelf dan ook financieel (meer dan) terug.
Se3 Bestrijden taalachterstanden
‘Ieder kind verdient een taalrijke start op de basisschool’. In een motie van 6 juli 2021 heeft de Raad aangegeven dat het college gedurende twee jaar moet inzetten op het bestrijden van taalachterstanden door middel van de taalklassen. De resultaten van deze taalklassen waren zeer positief. Zo bleek het vertrouwen van kinderen toe te nemen door het vergroten van hun woordenschat en was er een sterke aantoonbare verbetering in woord- en zinsopbouw.
Inmiddels nemen zes scholen deel aan de taalklassen. Twee andere scholen hebben aangegeven interesse te hebben indien de taalklas een structureler karakter krijgt (qua financiering). Wij nemen dan ook een bedrag van € 80.000 op voor het voortzetten van de zes taalklassen en uitbreiding met twee scholen.
Se4 Onderwijsbeleid: werken aan breed (na)schools aanbod
In het kader van het stimuleren van de sociale cohesie en maatschappelijke betrokkenheid zetten we onder andere in op doorontwikkeling van de samenwerking tussen onderwijs, cultuur en breedtesport. Hiervoor is een verhoging van de structurele subsidie benodigd. Het gaat hierbij onder andere over cultuur- en media, educatie primair onderwijs, bibliotheek van de toekomst en Twentse maakplaatsen.
Onderwijs leidt op voor het leven en is een krachtig instrument om kansengelijkheid te bevorderen. Tegelijkertijd zien we bij jeugdigen en kinderen een toenemende zorgbehoefte waarbij de ernst van de problematiek toeneemt. We willen de wereld van zorg, onderwijs en voorliggend veld zodanig verweven dat kinderen en jeugdigen optimaal de kans krijgen gezond en fijn op te groeien en een goede start krijgen. Ook de ambitie met betrekking tot zwemdiploma's wordt hierin meegenomen.
Verschillende partners dienen voor kansengelijkheid en een goede start de krachten te bundelen en integraal (samen) te werken. De inzet van een projectleider versterkt de samenwerking met het voorliggende veld evenals onze ketenpartners ten gunste van het bieden van deze kansrijke start.
Se5 Doorgaande lijn van kinderopvang naar basis- en voortgezet onderwijs
In het kader van kansrijk en veilig opgroeien en ontwikkelen is er een werkbudget benodigd. Dit werkbudget wordt ingezet voor activiteiten in het primair onderwijs zodat de doorgaande (zorg) lijn en goede overdracht van kinderopvang naar basisonderwijs en van basisonderwijs naar voortgezet onderwijs verder vorm krijgt.
Se6 Evaluatie incidentele subsidieverstrekking
In 2026 evalueren wij de doelmatigheid van de incidentele subsidieverstrekking door middel van een extern, onafhankelijk onderzoek.
Se7 Ruimhartig minimabeleid
Om mensen perspectief te kunnen bieden zetten we onder andere in op een ruimhartig minimabeleid met een inkomensgrens van 130% van het sociaal minimum, daar waar sprake is van armoede met directe gevolgen voor kinderen. De huidige inkomensgrens verruimen wij zodat deze maatregel een breder effect heeft en meer verborgen armoede terugdringt.
Se8 Continueren ervencoaches
De inzet van de ervencoaches blijkt zeer zinvol. In afwachting van de provinciale statenverkiezingen (en de (mogelijke) komst van een nieuwe coalitie) en de definitieve besluitvorming over continuering van cofinanciering, nemen we de middelen op om de komende twee jaar de inzet van ervencoaches te garanderen.
Se9 en Se10 Jobcoaching voor groeiende doelgroep
We stimuleren een inclusieve samenleving en investeren in een duurzame oplossing om inwoners deel te laten nemen: iedereen kan meedoen. Een van de doelen hiertoe is het bevorderen van arbeidsdeelname. Bij inwoners met afstand tot de arbeidsmarkt kunnen problemen op gebied van financiën, gezondheid, taal en problemen op maatschappelijk gebied sneller tot stagnatie of uitval in het arbeidsproces leiden. Door inzet van een integraal consulent met een specialisatie in de ondersteuning van deze doelgroep, een zogenaamde jobcoach, worden signalen op verschillende leefgebieden vroegtijdig opgepakt waardoor de juiste ondersteuning geboden wordt. Daardoor is meer continuïteit, stabiliteit en doorontwikkeling van de werknemer mogelijk. Deze jobcoach is ook inzetbaar bij het Servicebedrijf, waar de begeleiding van de doelgroep steeds meer kennis en expertise vergt. Naast het individuele effect (sociale contacten, zelfontplooiing en meer eigenwaarde) heeft het ook een maatschappelijk rendement, namelijk het verstevigen van de sociale basis wat problemen helpt te voorkomen. Naast het maatschappelijke belang zal dit uiteindelijk ook leiden tot een daling van het aantal uitkeringen en dus een positief financieel effect opleveren.
Se11 en Se12 Beleidscapaciteit vluchtelingen en statushouders
De gemeenten worden geconfronteerd met forse opgaven op het terrein van het realiseren van opvang voor vluchtelingen en het huisvesten van statushouders. Naast opvang en huisvesting hebben we een verantwoordelijkheid voor de persoonlijke ontwikkeling en het toekomstperspectief van vluchtelingen en statushouders. Om een duurzame oplossing te vinden voor de migratieproblematiek zal in de toekomst structureel een beroep worden gedaan op de gemeenten. Zo heeft de rijksoverheid een plan in de maak waarin wettelijk wordt vastgelegd dat gemeenten asielopvang realiseren. Daarnaast zal de opgave op het terrein van het huisvesten en inburgeren van statushouders toenemen. Ten behoeve van de beleidsmatige ondersteuning en organisatie van opvang en begeleiding, verwachten wij dat de komende drie jaar een extra beleidsmatige inzet van 0,5 fte nodig is, bovenop de huidige 0,2 fte.
Mantelzorg, eenzaamheid en gezondheid
In het coalitieakkoord zijn stevige ambities geformuleerd op het gebied van gezondheid, mantelzorg en het bestrijden van eenzaamheid. In de uitvoering in het sociaal domein en bij Stichting Fundament zijn in de afgelopen periode meerdere initiatieven ontwikkeld, instrumenten ingezet en onderzoek uitgevoerd om onze inwoners die op deze gebieden ondersteuning nodig hebben te bereiken en in staat te stellen zich te ontwikkelen, zelfredzaam te zijn en regie te voeren over hun eigen leven. We willen de periode tot aan de Voorjaarsnota nemen om te onderzoeken of we wat we meer of anders kunnen doen om ook deze ambities een impuls te geven. Dit heeft de nadrukkelijke aandacht van ons college. Denk hierbij vooral aan mantelzorgondersteuning, respijtzorg, de inzet van ervaringsdeskundigen op verschillende terreinen, alcohol en/of drugsgebruik onder jongeren en het bestrijden van eenzaamheid. Voor deze thema’s wordt nu geen aanvullend budget opgenomen in de begroting, aangezien we eerst meer helderheid willen hebben waar extra middelen noodzakelijk zijn en het meeste resultaat hebben. Hiertoe gaan we de komende periode in gesprek. De uitkomsten hiervan betrekken we bij opstellen van de Voorjaarsnota in 2023.
Investeringen programma Sociaal
Si1 Nieuwbouw basisschool Beuningen, Voorbereiding
Onderwijs is een belangrijke ambitie in het coalitieakkoord. Onderwijs is een cruciale pijler in kansengelijkheid en een sterke schakel in de keten van het bevorderen van gezondheid en economische zelfstandigheid. Onderwijs leidt op voor het leven. Hiertoe willen we een fijne en gezonde leeromgeving realiseren door te investeren in nieuwbouw en renovatie van schoolgebouwen in verschillende kernen. Voor de nieuwbouw basisschool Beuningen is een voorbereidingskrediet benodigd.
Si2 Nieuwbouw basisschool Beuningen, Realisatie
Voor de realisatie van de basisschool Beuningen is een krediet benodigd.
Si3 Voorbereidingskrediet renovatie basisschool De Veldzijde
Onderwijs is een belangrijke ambitie in het coalitieakkoord. Onderwijs is een cruciale pijler in kansengelijkheid en een sterke schakel in de keten van het bevorderen van gezondheid en economische zelfstandigheid. Onderwijs leidt op voor het leven. Hiertoe willen we een fijne en gezonde leeromgeving realiseren door te investering in nieuwbouw en renovatie van schoolgebouwen in verschillende kernen. Voor de renovatie van de basisschool De Veldzijde is een voorbereidingskrediet benodigd. In de voorbereiding wordt aandacht besteed aan de bijdrage van de school (renovatie) dan wel nieuwbouw.
Si4 Voorbereidingskrediet renovatie basisschool Pax Christi
Onderwijs is een belangrijke ambitie in het coalitieakkoord. Onderwijs is een cruciale pijler in kansengelijkheid en een sterke schakel in de keten van het bevorderen van gezondheid en economische zelfstandigheid. Onderwijs leidt op voor het leven. Hiertoe willen we een fijne en gezonde leeromgeving realiseren door te investering in nieuwbouw en renovatie van schoolgebouwen in verschillende kernen. Voor de renovatie van de basisschool Pax Christi is een voorbereidingskrediet benodigd. In de voorbereiding wordt aandacht besteed aan de bijdrage van de school (renovatie) dan wel nieuwbouw.
Exploitatie programma Bestuur en dienstverlening
Be1 Impulsverbeteringen dienstverlening
Om uitvoering te kunnen geven aan de in januari 2022 vastgestelde dienstverleningsvisie is voor de jaren 2023 tot en met 2026 een werkbudget benodigd. Het uitvoeringsprogramma omvat een variëteit aan activiteiten en projecten, waarbij ook externe expertise wordt ingezet. Denk aan het verbeteren van de schriftelijke communicatie, de klachtafhandeling, het verbeteren van processen (zoals de meldingen openbare ruimte), het starten van ‘micro learning’ onder medewerkers (bewustwording creëren) en een periodiek dienstverleningsonderzoek onder de samenleving om regelmatig de ervaring van inwoners en ondernemers te peilen om hiervan te leren. Het werkbudget maakt de organisatie wendbaar waardoor we in staat zijn snel in te spelen op gesignaleerde knelpunten en we quick-wins op het gebied van dienstverlening kunnen realiseren.
Be2 en Be3 Impulsverbetering inwonersbetrokkenheid/ participatief werken
Ontwikkelingen in de maatschappij volgen elkaar steeds sneller op. Vraagstukken worden steeds complexer. Daarnaast daalt het vertrouwen in de politiek en overheden. We willen inspelen op ontwikkelingen in de maatschappij en het vertrouwen in de lokale democratie versterken. Inwoners verwachten dat we wendbaar en transparant zijn en dat de gemeentelijke overheid betrouwbaar is. Om dit te kunnen realiseren, zodat inwoners hier daadwerkelijk de vruchten van plukken, werken we aan een verbetering op het gebied van inwonersbetrokkenheid en van participatief werken:
- Ontwikkelen van een instrumentarium op het gebied van inwonersbetrokkenheid en participatief werken.
- Opleidingen en intervisie voor zowel de organisatie als het bestuur, waarbij we bewustzijn en vaardigheden op deze terreinen versterken. We optimaliseren het werken vanuit de bedoeling, waarbij de vraag en behoefte van inwoners en ondernemers centraal staat.
- Stroomlijnen van de projecten en programma's en hun onderlinge samenhang, zodat we optimale resultaten realiseren ten gunste van (doelgroepen van) inwoners, kernen en/of de dienstverlening. We realiseren uit de verschillende programma’s en projecten zichtbare toegevoegde (meer)waarde.
- Inzet van een 'aanjager' om een impuls te geven aan deze ontwikkelingen, voor de doorontwikkeling ervan en om deze te borgen en te bestendigen op de terreinen van dienstverlening, participatief werken en de realisatie van programma’s en projecten.
Be4 en Be5 Integraal programmeren P&C-cyclus
Met ingang van 2023 is de extra inzet van 1 fte benodigd voor het integraal en opgavegericht programmeren. Dit betreft een doorontwikkeling en betere verankering van het bestaande, dynamische Meerjarig Investerings- en onderhoudsprogramma (MIP) om daarmee de vertaling te kunnen maken van de maatschappelijke opgaven naar programma's en projecten. Deze programma’s en projecten dienen tevens verankerd te worden in de P&C-cyclus en een financiële vertaling te krijgen. Met behulp van de P&C-producten en het MIP zijn we in staat om strategische beleidsdoelen te realiseren, budgetten te ontschotten en integraal in te zetten en om synergie- en subsidiekansen te benutten. De effectiviteit van het MIP heeft zich in de afgelopen jaren bewezen, wat onder andere te zien is in de verschillende kwaliteitsimpulsen in de kernen (en bijvoorbeeld in het centrum van Losser).
Be6 Verkiezingen
Deze begroting gaat uit van een dubbele verkiezing (provinciale staten en het waterschap) waarbij coronamaatregelen getroffen dienen te worden, waardoor sommige kosten hoger zijn (onder andere drukwerk, dubbele stempassen). Op dit moment is het nog niet duidelijk of de coronamaatregelen weer gaan gelden. Zoals het er nu uitziet, weten we dat pas in november. Het ministerie van BZK en de Tweede Kamer houden waarschijnlijk vast aan vervroegd stemmen. Ook wanneer er geen coronamaatregelen zijn, zal deze wijze van stemmen zeker terugkomen.
Be7 Vernieuwen van de Basisregistratie Kadaster
De Basisregistratie Kadaster (BRK) is vernieuwd met onder andere nieuwe processen en een nieuw informatiemodel (IMKAD 2.3). Ook gaat het kadaster de BRK levering 1.0 (het betreft de dagelijkse mutaties) vernieuwen met een 2.0-versie. Het traject loopt van 1 februari 2022 tot 1 maart 2023. Deze kadastrale informatie gebruiken we in verschillenden processen, zoals vergunningen, gemeentelijke publiekrechtelijke beperkingen en communicatie met eigenaren. Kadastrale gegevens worden gedeeld met verschillende applicaties en de benodigde middelen stellen ons in staat up-to-date te blijven met de gegevens die we krijgen van het Kadaster.
Be8 Privacyofficer
Het is de wettelijke taak voor de gemeente om de privacy te waarborgen voor de inwoners. Voor een groot deel ondersteunt de gemeente Enschede ons op het gebied van de privacy, met name op het strategische organisatie-brede niveau, echter het is ook noodzakelijk om taken binnen de Losserse organisatie uit te voeren. Hiervoor zijn in september 2021 twee medewerkers voor 8 uur per week aan de slag gegaan. Deze inzet werpt vruchten af: medewerkers weten waar ze terecht kunnen voor vragen over privacy en zijn in staat om in hun dagelijkse werkzaamheden de privacy-verplichtingen toe te passen. Om deze kwaliteitsslag voort te zetten is het noodzakelijk om deze inzet te formaliseren en structureel te gaan maken.
Be9 Beheer van het statisch/oud archief
Naast het herstel van de archiefbewaarplaats en de personele kosten voor de beheerder zijn maatregelen nodig om het collectiebeheer van de statische archieven mogelijk te maken. Dat doen we door te investeren in een collectiebeheersysteem, openbaarheidsbeperkende maatregelen toe te passen en ervoor te zorgen dat de hiervoor in aanmerking komende archieven naar de archiefbewaarplaats overgebracht kunnen worden en daarmee openbaar gemaakt. Daarvoor moeten incidentele en structurele kosten worden gemaakt. De incidentele kosten bedragen € 95.000, de structurele kosten € 25.500 (personele kosten beheerder € 18.000 en jaarlijkse kosten collectiebeheersysteem € 7.500).
Be10 en Be11 Doorontwikkeling en impuls voor bibob, exploitatievergunning en overige veiligheid.
De exploitatievergunning is een veel toegepast instrument dat de gemeente Losser ook graag binnen haar grenzen wil inzetten. Dit instrument stelt ons in staat (meer) te sturen aan de voorkant. Ook het meer en vaker inzetten van een bibob-toets, onder andere bij het proces van de exploitatievergunning, draagt bij aan het vergroten van de veiligheid binnen de gemeente Losser. Om een vliegende start te maken wordt externe kennis en kunde ingezet om de achterstanden weg te werken en interne kennisoverdracht (‘learning by doing’) te borgen. Het betreft (externe) inzet van 2 fte gedurende 3 jaar.
Be12 Initiatieven en activiteiten veiligheid
Het huidige veiligheidsbudget bestaat grotendeels uit de vaste kosten en bijdragen, zoals kosten aan de VRT en het RIEC. Aangezien we op het gebied van veiligheid de komende periode structureel meer initiatieven willen ontplooien verhogen we dit budget structureel met € 50.000. Denk hierbij aan aanvullende acties en campagnes, met name op het gebied van ondermijning en het bevorderen van leefbaarheid. Uit dit budget worden ook de kosten voor Meld Misdaad Anoniem (MMA) en buurtbemiddeling gedekt.
Be13 Toeristenbelasting
We geven een flinke impuls aan toerisme en recreatie, ook door het stimuleren van het aanbod op cultuur (onder andere door verstrekking van subsidies). We worden daardoor steeds aantrekkelijker voor toeristen door deze investeringen in de toeristische infrastructuur. We vinden het legitiem dat ook toeristen hieraan bijdragen en vragen hen deze investeringen mede te financieren door de Toeristenbelasting met € 0,25 per overnachting te verhogen.
Investeringen programma Bestuur en dienstverlening
Bi1 Uitvoeringsprogramma Dienstverlening
Om uitvoering te kunnen geven aan de in januari 2022 vastgestelde dienstverleningsvisie met daarin de nadrukkelijke ambitie om de website te transformeren zijn verschillende investeringen nodig. Een krediet is nodig voor deze transformatie van de website (platform en content migratie en optimalisatie), bijbehorende additionele klantinteractiesystemen (KISS, mijnlosser.nl) en andere daarmee samenhangende investeringen (e-formulieren, vergroten digitaal aanbod). Voor het realiseren van deze transformatie is een krediet benodigd van € 350.000. Hiermee schaffen we de benodigde applicaties aan en en huren we de benodigde capaciteit in voor het realiseren en implementeren van de applicaties. In welk jaar de investeringen worden gedaan is mede afhankelijk van de beschikbaarheid van interne en externe capaciteit.
Bi2 Afboeken kredieten (7000315 en 7000316) roadmap ICT
Aangezien het benodigde krediet is opgenomen in het uitvoeringsprogramma dienstverlening, kan dit krediet afgeboekt worden. Dit krediet was namelijk ook gerelateerd aan de transformatie van de website.